Doelstellingen en inzet 2022

• Het rijke erfgoed van Zutphen is goed (wettelijk) beschermd en beheerd.
• Het team regionaal archief groeit verder in haar functie als informatiecentrum voor de wijde regio. Enerzijds door de efficiëntie en dienstverlening van de archief wettelijke taken te versterken anderzijds door de collectieregistratie te innoveren.
• Het team geeft leiding aan en faciliteert het uitvoeringsprogramma Erfgoedcentrum Zutphen.
• Het ontwikkelen en profileren van Zutphen tot een (boven) regionaal erfgoedcentrum.

• Het archief van Zutphen valt onder de Archiefwet. Over het archiefbeheer heeft het RAZ verslag uitgebracht aan het college van burgemeester en wethouders dat zorgdrager is.
• Het team regionaal archief groeit verder in haar functie als informatiecentrum voor de wijde regio. Enerzijds door de efficiëntie en dienstverlening van de archief wettelijke taken te versterken, anderzijds door de collectieregistratie te innoveren.
• Er zijn dienstverleningsovereenkomsten met de gemeenten Brummen en Lochem. In het verslagjaar is vooral geïnvesteerd in een e-loket voor bouw- en milieuvergunningen van deze drie gemeenten.
• Voor de historische foto’s van de gemeente Lochem werd de collectieregistratie én beeldbank opengesteld.
• Het team geeft leiding aan en faciliteert het uitvoeringsprogramma Erfgoedcentrum Zutphen.
• Erfgoedcentrum Zutphen werkt veel samen met de erfgoedpartners archief, archeologie, monumentenzorg en museum, veel vrijwilligers en andere organisaties om het programma zo goed mogelijk uit te voeren en daarmee het Verhaal van Zutphen te delen met een zo groot mogelijk publiek. In de uitvoering spelen vier ‘actielijnen’ een hoofdrol: collectie, toegang & aanbod, educatie & participatie en onderzoek.
• Het RAZ heeft dienstverleningsovereenkomsten met de gemeenten Brummen en Lochem. Er zijn voorbereidingen getroffen om deze overeenkomsten voor meerdere jaren te verlengen. Ook het aan het erfgoedcentrum gelieerde team archeologie werkt regionaal met DVO’s met Doesburg en de ODA. Team RED (bouwhistorie) zet expertise in bij de gemeente Deventer.

Toegang & aanbod

• Steeds meer monumenten zijn te bezichtigen; in 2022 konden we de Sint-Janskerk toevoegen aan de opengestelde monumenten. Dit dankzij het Gilde Zutphen dat inmiddels tientallen monumentengidsen heeft opgeleid voor een gastvrije ontvangst.
• Het Erfgoedcentrum Zutphen organiseerde samen met onder andere Musea Zutphen, Gilde Zutphen en de diverse locaties, een reizende tentoonstelling over Zutphen in 1572 op drie locaties in de stad (Sint-Janskerk, Burgerzaal, Walburgiskerk).
• We lanceerden samen met de gemeente Lochem, officieel de Mobiele Erfgoed Tentoonstelling, waarmee we erfgoed naar (kwetsbare) doelgroepen kunnen brengen.

• We zetten meermaals de ArcheoHotspot in, zoals tijdens de Nationale Archeologiedagen in juni, Open Monumentendag in september en tijdens de publieksopgraving bij de Spanjaardspoort en de Erfgoed Inspiratiedag in oktober.
• Diverse onderzoeken leidden tot boeiende publicaties: de eerste Zutphense Erfgoedpublicatie verscheen, over Zutphense boekdrukkers en Johan Visser won zelfs een scriptieprijs met zijn boek Zutphen 1572, De geschiedenis van een bloedbad .

Archieven en collectie

• Continueren van de archief werkzaamheden: verwerven, selecteren, deponeren, ontsluiten, beheren, inspecteren, restaureren en digitaliseren. In het verslagjaar zijn in totaal 40 nieuwe archieven en aanvullingen verworven. Er werden meerdere kleine en middelgrote archieven (tot 25 strekkende meter) geïnventariseerd en materieel verzorgd.
• Daarmee zijn die archieven toegankelijk voor het publiek en is de materiële conditie voor de lange termijn gewaarborgd. De inspectie van de administraties van de gemeenten Brummen, Lochem en Zutphen vindt plaats via audits. In een jaarverslag wordt daarvan verslag uitgebracht aan het college van burgemeester en wethouders. In totaal werden 26.000 scans (ruim 6 meter archief) gemaakt en 58 films en videobanden gedigitaliseerd.
• De dienstverlening voor archiefbeheer met de gemeenten Brummen en Lochem is gecontinueerd. Er zijn voorbereidingen getroffen om deze overeenkomsten voor meerdere jaren te verlengen. Er zijn geen initiatieven genomen om deze dienstverlening uit te breiden naar andere gemeenten.
• De gewenste algehele vernieuwing van het collectieregistratiesysteem is niet gerealiseerd. Dit heeft vooral te maken met een vertraagde oplevering door de leverancier. Op onderdelen zijn de databases verbeterd en uitgebreid. Dit geldt vooral voor het e-loket Vergunningdossiers. In 2022 is de archeologische-vondstendatabase toegevoegd aan de portal, met meer dan 120.000 gedocumenteerde vondsten.
• Er is een content managementgroep ingesteld waarbij de verschillende erfgoedpartners hun collecties op elkaar proberen af te stemmen voor een optimale presentatie en vindbaarheid op het Erfgoedportaal.

Huisvesting

• In 2022 is pas op de plaats gemaakt voor de ontwikkeling van scenario's voor betere huisvesting. Het huisvestingsverhaal is complexer en heeft samenhang met de algemene gemeentelijke huisvestingsproblematiek en ook het ‘Huis van de Stad’ (Hanzehof) ging na de verkiezingen en het coalitieakkoord een nieuwe fase in. Bovendien werd geconstateerd dat de erfgoeddiensten een helder samenhangend actueel beleid ontberen. Voor 2023 is de uitvoering om tot nieuw beleid te komen gepland. Daarmee wordt de keuze en uitwerking van de huisvestingsscenario’s afhankelijk van het vast te stellen beleid.

Joods vastgoed

• Het onderzoek naar de rol van de gemeente Zutphen rondom Joods vastgoed in de jaren tijdens en na de Tweede Wereldoorlog werd uitgevoerd door een onderzoeksgroep van de Radboud Universiteit. In april werd het eindrapport gepresenteerd. Om de herinneringen aan de gebeurtenissen levend te houden, willen we samen met het Etty Hillesum Centrum een educatief programma opzetten over dit onderwerp. De gemeente heeft budget ter beschikking gesteld voor de uitvoering van vervolgprojecten. De Joodse begraafplaats is aangewezen als ‘Monument van het jaar 2022-2023’ en het Erfgoedcentrum Zutphen gaat helpen met de openstelling van het Metaheir op de begraafplaats. In december is de vakantiewoning van de Joodse familie Gies, die door het Erfgoedcentrum Zutphen ter beschikking is gesteld aan het Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem, geopend. Ook hier wordt nu, voor een zeer groot publiek, een stukje van het Joodse verhaal van Zutphen verteld.

Erfgoedpact en participatie

• Samen met de gemeenten Voorst, Brummen, Lochem en Zutphen is de aanzet gegeven voor een nieuw Cultuur- en Erfgoedpact. In 2022 is de aanzet voor de aanvraag opgesteld (in december overgedragen aan team RED-cultuur: indienen gepland in begin 2023).
• In 2022 haakte het Erfgoedcentrum Zutphen aan bij het landelijke thema ‘1572 – de geboorte van Nederland’. Samen met veel andere culturele en erfgoedpartijen konden we dit thema op diverse manieren voor het voetlicht brengen en daarmee een groot publiek bereiken, zoals tentoonstellingen, publicaties, en een grote “publieksopgraving” op het Spanjaardsveld.
• Dankzij de samenwerking met de monumentengidsen van Gilde Zutphen kon de openstelling van de locaties Burgerzaal en Wijnhuistoren worden voortgezet in 2022. Ook kreeg het publiek een aantal malen de kans de Berkelpoort (Berkelruïne) te betreden. Nieuw in 2022 was de samenwerking met de Sint-Janskerk, waardoor ook die opengesteld kon worden. De Bourgonjetoren ging tijdens Open Monumentendag open. Samen trokken deze monumenten bijna 30.000 bezoekers.
• Door de samenwerking met veel organisaties in de stad kon het publiek aan veel activiteiten deelnemen, zoals lezingen, wandelingen, de archeologiedagen. We konden daarvoor onder andere de ArcheoHotspot en de Mobiele ErfgoedTentoonstelling inzetten. Uniek was de opgraving bij de Spanjaardspoort waar publiek zelf mocht graven. Het was ook mogelijk deel te nemen een theaterstuk over het jaarthema 1572- de geboorte van Nederland.
• Daarnaast rondden we in 2022, als participant in het Europese consortium HiStory, het onderzoek af naar een kant-en-klare methode om waardevolle verhalen op te halen (om te bewaren en in te zetten bij bijvoorbeeld tentoonstellingen) bij ouderen en die ouderen tegelijkertijd uit hun isolement te halen.